Wszyscy wiedzą, że rok ma 12 miesięcy. Liczba dni nie jest już jednak tak oczywista – może być ich 365 lub 366. Z czego wynika taka różnica? Czym jest rok przestępny i kiedy czeka nas kolejny rok dłuższy o jeden dzień?
Czym jest rok przestępny?
Rok przestępny to rok liczący 366 dni. Jest więc dłuższy o jeden dzień od liczącego 365 dni roku nieprzestępnego. Dodatkowy dzień dodawany jest do najkrótszego miesiąca w roku – lutego. Z tego też powodu co cztery lata luty liczy 29, a nie 28 dni.
Wydłużenie roku o jeden dzień co kilka lat służy wyrównaniu rachuby czasu w latach kalendarzowych (w naszym przypadku w latach kalendarza gregoriańskiego) z rzeczywistymi latami słonecznymi (inaczej zwanymi zwrotnikowymi). Gdyby tego nie zrobiono, na przestrzeni dziesięcioleci kalendarzowe daty takich wydarzeń astronomicznych, jak przesilenia zimowe czy letnie, ulegałyby przesunięciu o wiele dni. Mówiąc prościej, kalendarz nie nadążałby za rzeczywistymi zmianami w przyrodzie, a po 100 latach przesilenie wiosenne wystąpiłoby w lutym.
Rok przestępny – dlaczego potrzebny jest dodatkowy dzień?
Konieczność modyfikacji roku kalendarzowego przez wprowadzenie dodatkowego dnia wynika z rzeczywistego czasu obiegu Ziemi wokół Słońca. Taki rok słoneczny trwa nie dokładnie 365, a 365,25 dnia.
Wprowadzenie do kalendarza dodatkowego dnia praktykowano już w starożytności:
- rok przestępny co cztery lata uwzględniano w Egipcie już w 238 roku p.n.e.;
- w roku 45 p.n.e. rok przestępny do kalendarza juliańskiego wprowadził oficjalnie Juliusz Cezar.
Takie rozwiązanie zdecydowanie zmniejsza przesunięcia dat określonych ważnych wydarzeń – dzięki wprowadzeniu roku przestępnego błąd przestał wynosić 1 dzień na cztery lata, choć w dalszym ciągu przesunięcia nie udało się wyeliminować całkowicie. Przy zmianie wprowadzonej w Starożytnym Rzymie, błąd wynoszący 1 dzień w dalszym ciągu występuje co 128 lat.
Rok przestępny – co ile lat?
Rok przestępny – co ile lat powinien występować, aby całkowicie wyeliminować przesunięcie kalendarzowe w stosunku do roku słonecznego? Przyjmując, że rok słoneczny trwa 365,25 dni, łatwo wyliczyć, że wystarczy jeden dodatkowy dzień co cztery lata ( bo 0,25 x 4 = 1 dodatkowy dzień). Sytuacja jest jednak nieco bardziej skomplikowana:
- Rok słoneczny to nie 355 dni i 6 godzin, a dokładnie 365 dni, 5 godzin, 48 minut i 46 sekund.
- Ponieważ co cztery lata dodawany jest 1 cały dzień, nie uwzględnia się brakujących 11 minut i 14 sekund rocznie.
- Po 128 latach doprowadzi to do braku jednego dnia.
Aby zmniejszyć błąd, wprowadzono kolejną modyfikację kalendarza (od tego czasu nazywanego gregoriańskim). Zgodnie z nią, kiedy rok przestępny wypadałby na koniec wieku, nie dodaje się dodatkowego dnia, chyba że jest to rok podzielny przez 400. Dzięki takiej modyfikacji, błąd wynosi 1 dobę na nieco ponad 3322 lata (ponieważ usuwa 15 lat przestępnych w przedziale kolejnych 2 tysiącleci).
Kiedy kolejny rok przestępny?
Latami przestępnymi są wszystkie lata podzielne przez 4. Przestępne były więc lata 2004, 2008, 2012, 2016 i 2020. Kolejny rok przestępny wypada więc w roku 2024, a następnie w 2028.
Rok 2000, choć kończący stulecie, był rokiem przestępnym, ponieważ był podzielny przez 400. Wcześniej taka sama sytuacja miała miejsce w roku 1600 i 1800 (w obu przypadkach, daty są podzielne przez 400). Ostatnim rokiem przestępnym w obecnym stuleciu będzie rok 2096. Kończący wiek rok 2100, choć zgodnie z rachubą czteroletnią powinien być przestępny taki nie będzie, ponieważ 2100 nie dzieli się bez reszty przez 400. Kolejny raz 29 lutego nastąpi więc dopiero w roku 2104.
Kiedy najbliższy 29 lutego?
Rok przestępny jest wyjątkowy zwłaszcza dla tych, którzy urodzili się 29 lutego lub właśnie tego dnia obchodzą imieniny. W ich przypadku okazja do świętowania nie zdarza się co rok! Imieniny Antonii, Augusta, Oswalda i Romana oraz rocznice urodzin wszystkich jubilatów z ostatniego dnia lutego formalnie wypadają co cztery lata. Jeszcze rzadziej, jeśli trafimy na rok kończący stulecie, niepodzielny przez 400.
Chociaż oczywiście nie ma przeciwwskazań, aby celebracje przesunąć na 28 lutego. Najbliższą okazję do świętowania imienin Romana 29 lutego będziemy mieć w roku 2024, kolejna nastąpi w roku przestępnym 4 lata później. Nadchodzący roku 2023 nie jest rokiem przestępnym, będzie więc trwał 365 dni, a wszyscy solenizanci i jubilaci z 29 lutego będą zmuszeni przesunąć swoje święto na inny dzień. Następnym razem, zastanawiając się, czy obecny rok jest rokiem przestępnym, warto po prostu podzielić go przez 4. Jeśli dzieli się bez reszty, jest rokiem przestępnym, a luty będzie o jeden dzień dłuższy.
Polecamy: Wynajem samochodów